- Duits: Entfremdung, die
Aliënatie is voor Lacan constitutief voor het menselijk subject, dat op fundamentele en niet op te heffen wijze verdeeld is. We kunnen ons nooit helemaal heel, volledig of samenhangend voelen. Een en ander is gevolg van de identificatie met een letterlijk of figuurlijk spiegelbeeld die aan de basis ligt van ons zelf(beeld). Dit is gevolg van het spiegelstadium, dat enerzijds een ontwikkelingsfase is, maar anderzijds een (vgl. de kleiniaanse) positie die voor het gehele verdere leven de verhouding tot zelf en ander kenmerkt. De aliënatie wordt puntig gevat in het vers van Arthur Rimbaud: ‘Ik is een ander.’ De aliënatie is eigen aan de orde van het imaginaire die hierin haar meest essentiële uitdrukking vindt. Het hele zestiende hoofdstuk van Lacans elfde seminarie (1964, p. 185-195) is aan aliënatie en de ermee verband houdende separatie gewijd. [MK]
Literatuur
- Evans, D. (1996) An introductory dictionary of Lacanian Psychoanalysis. Routledge, Londen.
- Lacan, J. (1973). Le Séminaire. Livre XI. Les quatre concepts fondamentaux de la psychanalyse. Texte établi par J.A. Miller. Du Seuil, Parijs,1964.