Lichaam

Hoewel in een psychoanalyse geen “lichaamswerk” wordt gedaan en men zich daar tot woorden beperkt, drukt het in de theorie centrale begrip drift reeds uit dat het gaat om een psychische realiteit die verankerd is in het lichaam. Medici wellicht meer dan psychologen, kinderanalytici misschien meer dan analytici van volwassenen worden hier dagelijks aan herinnerd. Françoise Dolto spreekt over het onbewuste lichaamsbeeld en definieert dat als volgt: ‘Het is de levende synthese van onze emotionele ervaringen.’ Of ook: ‘De symbolische, onbewuste incarnatie van het verlangende subject’ (Dolto, 1984, 22). De bekendste ontwikkelingsfasen in de psychoanalytische theorie zijn rond een lichaamsdeel gecentreerd: mond/os, anus en genitaliën. Het lichaam spreekt mee bij psychische conflicten, hetgeen evident is bij psychogene lichamelijke klachten. Freud had oog voor de taal van het lichaam: ‘Wie ogen heeft om te zien en oren om te horen, kan zich ervan overtuigen dat stervelingen geen geheim kunnen verbergen. Wie met zijn lippen zwijgt, babbelt met zijn vingertoppen; uit al zijn poriën dringt het verraad naar buiten’ (Freud 1905e; 4: 186v). Zie ook Medicijnen, Somatiseren en Somatische tegemoetkoming.