- Duits: Primärvorgang/Sekundärvorgang
- Engels: primary/secondary process
- Frans: processus primaire et secondaire
Dit onderscheid doortrekt van begin tot einde het oeuvre van Freud en het betreft de twee manieren waarop de geest functioneert: onbewust versus bewust, volgens het lustprincipe versus volgens het realiteitsprincipe, ongebonden met onder andere verschuiving en verdringing of gebonden volgens de wetten van de taal. Het gewone spreken en handelen wordt gestuurd door het secundaire proces en is onderworpen aan een zekere logische coherentie. Deze logica ontbreekt in dromen, grappen, lapsus, symptomen et cetera. Daar heerst de wetteloosheid van het lustprincipe. Contradicties zijn daar bijvoorbeeld gewoon en worden niet als zodanig beleefd, omdat het onbewuste geen ‘neen’ kent. Wetenschap is bij uitstek een product van het secundaire proces, terwijl kunst meer gebruikmaakt van het primaire proces. Zie ook Metapsychologie.