Psychotherapie

Letterlijk uit het Grieks: verzorging van de psyche. De Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (1998, 18) hanteert als definitie: ‘Het op een wetenschappelijk verantwoorde wijze behandelen, door een deskundige, die daarvoor is opgeleid, van patiënten in die zin, dat zij hulp behoeven voor psychische moeilijkheden, conflicten of stoornissen, door middel van het op methodische wijze vestigen, structureren en hanteren van de relatie teneinde die psychische moeilijkheden op te heffen of te verminderen.’ Men omschrijft de term ook wel pragmatisch als alle behandelingsvormen die door de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie zijn geaccepteerd. Deze definitie is echter niet uitputtend en er bestaat op dit gebied een grote verscheidenheid van theorieën en praktijken.

Een vorm van psychotherapie is de psychoanalytische, dat wil zeggen, psychotherapie die wordt gedaan vanuit een psychoanalytisch referentiekader. Freud gebruikt het woord psychotherapie veelvuldig om zijn eigen activiteit mee aan te duiden. In het hedendaagse spraakgebruik in Nederland betreft het verschil tussen een psychoanalyse in strikte zin en een psychoanalytische psychotherapie in eerste instantie de grotere frequentie (vier-, vijfmaal per week) en het gebruik van de bank bij de eerste. Niettemin wordt ook bij geringere frequentie soms de bank gebruikt.

Freud was geen therapeutische “enthousiasteling”, omdat hij een scherp oog had voor de beperkte mogelijkheid van een mens tot verandering: psychotherapie is een gevecht tegen gedetermineerdheid. ‘Over het geheel genomen stemt geen enkele therapie natuurlijk erg vrolijk, ook die van ons niet. In iedere therapie steekt toch iets, wat zich tegen het determinisme wil verzetten’ (brief aan Eitingon van 6-4-1922). Hij schreef vaker aan leerlingen dat een therapie een kuur door liefde is, dat het nodig is een dikke huid te ontwikkelen, dat men zich niet gek moet laten maken, dat men soms met de grootste persoonlijke inspanning wel meer zou kunnen bereiken, maar dat men dan riemen zou moeten snijden van zijn eigen huid. Zie Constitutioneel.