Psychoanalytisch Woordenboek

Symbolische orde

  • Duits: Ordnung, die symbolische
  • Engels: symbolic order
  • Frans: ordre symbolique

Een door Lacan ingevoerde term die gedacht moet worden in relatie tot twee andere door hem onderscheiden ordes: van het imaginaire en het reële. De imaginaire orde betreft het beeld en in het verlengde daarvan spiegelende of dyadische/duele relaties. De symbolische orde is verbonden met de taal en zo met bemiddelde of triangulaire relaties. Het reële heeft betrekking op wat als niet-symboliseerbare rest achterblijft. De symbolische orde heeft zo een structurele en een functionele betekenis. Structureel bezien gaat het om een orde die de tussenmenselijke verhoudingen reguleert via de taal en de aan iedere cultuur inherente geboden en verboden. De taal heeft hier een voorrangspositie omdat ook wat niet direct talig is toch gestructureerd wordt gedacht door de taal. Functioneel gezien is de symbolische orde identiteit scheppend. De naam (voornaam, achternaam) identificeert de drager en doet hem verschillen van degene die een andere naam draagt. De symbolische orde maakt zo separatie mogelijk, maar anderzijds ook gehechtheid. Wie een kind een naam geeft, erkent hem en het kind kan op grond hiervan legitieme verwachtingen hebben ten opzichte van de ouders. Zo introduceert de symbolische orde enerzijds scheiding, anderzijds erkenning en binding. [AM]

Literatuur

  • Mooij, A. (1975) Taal en verlangen. Lacans theorie van de psychoanalyse. Boom, Meppel/Amsterdam.
Verder op psychoanalytischwoordenboek.nl: