Symptoom

Dit woord is door Freud overgenomen uit het gangbare medische spraakgebruik en het komt in psychoanalytische geschriften veelvuldig voor. Symptomatologie is de leer der ziekteverschijnselen; eventueel alle symptomen die een patiënt vertoont. Een neurotisch lapsus. Gewoonlijk is het symptoom niet ineens ontstaan, maar gaat er een (onbewuste) geschiedenis aan vooraf. Freud zegt dat het symptoom gewoonlijk een substituutbevrediging is, die de drift tot uitdrukking brengt alsmede de afweer daarvan ‘zodat de neurotische symptomen zich als een substituutbevrediging van de verdrongen seksualiteit manifesteren’ (1926f; 9: 353). Hij interesseerde zich vooral voor de etiologie van de symptomen (symptoomvorming) en wist dat psychotherapie geen symptoombestrijding diende te zijn. De vraag is: wat betekent het symptoom? Wat drukt het uit? Wat verbergt het? Welke herinnering zit er eventueel achter? Het hele complex van betekenissen wordt meestal pas in de loop van de behandeling ontrafeld. Simpele gevallen komen zelden voor, zoals uit gevalsstudies blijkt.