Vaderhypnose / angsthypnose

J.C. Flugel zag overeenkomsten tussen de hypnotische staat en sommige mentale karakteristieken in de vroege kindertijd. Hij concludeerde dat de hypnotische trance een regressie is naar de relatief infantiele mentale staat. Het rapport tussen hypnotiseur en subject zag Flugel als een herbeleving van vroege relaties tussen ouders en kind. Volgens Ernest Jones heeft de door een arts opgeroepen hypnose dezelfde mentale kenmerken van de vroege jeugd. Sándor Ferenczi (1909) ging een stapje verder. Hij noemde de ‘psychoanalytische meegaandheid’ in hypnose wilszwakte en schreef die toe aan angst en liefde. Ferenczi stelde dat er in de vroege jeugd een speciale hypnotische band is tussen het kind en de vader en de moeder. De vader roept deze hypnotische band op met een overrompelingstechniek. Hij geeft bevelen ‘zo zeker dat tegenstribbelen onmogelijk is’. Hij dwingt respect af en wordt zo onvoorwaardelijk gehoorzaamd en geïmiteerd. Deze autoritaire, vaderlijke pedagogie komt tot uiting in het militaire apparaat. In de Eerste Wereldoorlog werden getraumatiseerde soldaten met de vanzelfsprekende autoriteit van de arts gehypnotiseerd, die daarna suggesties op even autoritaire wijze opdroeg. Vooral degenen in een ondergeschikte maatschappelijke positie zouden extra bevattelijk zijn voor hypnose. Zo zouden militairen op bevel van een meerdere veel gemakkelijker in trance te brengen zijn. Samen met elektriseren werd in de Eerste Wereldoorlog deze hypnose ook gebruikt om te disciplineren. Psychoanalytici zoals Ernst Simmel en Sigmund Freud toonden zich daarover verontwaardigd. Volgens hen staan genezen en diciplineren haaks op elkaar. Zie ook Moederhypnose. [JE]